Στο έργο των μεταρρυθμιστών, οι εβραίοι βρήκαν έναν σύμμαχο (ή ταύτιση συμφερόντων). Ως γνωστόν, οι μεταρρυθμισταί δημιουργήθηκαν και απέκτησαν οπαδούς, διότι ξεκίνησαν πολεμική κατά του Πάπα και της τελείως διεφθαρμένης Καθολικής Εξουσίας. Συγκεκριμένα, η αντίδρασίς τους ξεκίνησε από τα γελοιωδέστατα παπικά «συγχωροχάρτια». Με ενθουσιασμό λοιπόν οι εβραίοι, ταλανισμένοι από την μη ανοχή των καθολικών καθώς και την τραγική Ιερά Εξέταση, παρακολουθούν την χριστιανική διαμάχη.
Δεν είναι όμως η διαμάχη η οποία τους ενδιαφέρει πρωτίστως. Πολύ περισσότερο τους ενδιαφέρει το ίδιο το περιεχόμενο της μεταρρυθμιστικής διδασκαλίας. Όπως ήδη γνωρίζουμε, οι εβραίοι εξαναγκάσθηκαν να γίνουν χριστιανοί στα φανερά για να μείνουν στην χριστιανική Ευρώπη. Στα σπίτια τους, όσο ήτο δυνατόν, διετήρουν την εβραϊκή πίστη.
Σαν χριστιανοί, ήταν υποχρεωμένοι, για να μην δίδουν υποψίες, να τηρούν με ευλάβεια και άψογη τυπικότητα το τελετουργικό της Καθολικής εκκλησίας. Αυτό το τελετουργικό περιελάμβανε πράγματα τελείως αντίθετα αλλά και βλάσφημα για τους Ιουδαίους. Για παράδειγμα, η αναπαράστασις φυσικών προσώπων, όπως εικόνες και αγάλματα, είναι τελείως απαγορευμένα στους Ιουδαίους. Γι' αυτό και δεν είχαν καμμία σχέση, σαν λαός, με τις εικαστικές τέχνες, (έως ότου ανεκάλυψαν την «μοντέρνα τέχνη», μέσω Γκούγκενχάιμ, για να μπορούν να εκφράζονται, έστω θολά).
Επίσης, σαν χριστιανούς, θα τους εξυπηρετούσε αν δεν υπήρχαν τα πατερικά κείμενα, οι βίοι των Αγίων κλπ. Ακριβώς όλα αυτά που έθιγαν τους κρυφο-εβραίους χριστιανούς ήρθαν να καταργήσουν οι μεταρρυθμίσεις. Σαφέστερα, καταργούν τις εικόνες-αγιογραφίες και τα αγάλματα, χρησιμοποιούν ΜΟΝΟ την παλαιά και κενή διαθήκη, «αποκαθηλώνουν» τους Αγίους, καταργούν τα μυστήρια κρατώντας μόνο την βάπτιση και την κοινωνία, (όχι όμως με το νόημά της), δεν αποδέχονται «ιερά» λείψανα, δεν τηρούν τυπικά, όπως νηστείες κλπ αλλά, και καταδικάζουν τα καλογερικά τάγματα και τον μοναχισμό. Επίσης καταργούν την ιερότητα της Κυριακής. Καταλήγουν δε σε έναν ιουδαιοχριστιανισμό ο οποίος είναι ουσιαστικά γνήσιος ιουδαϊσμός σύν κενή διαθήκη. Έτσι, οι κρυφο-εβραίοι χριστιανοί που θα τους υποστηρίξουν, θα είναι κοντά στην επιθυμητή πίστη τους. Στην αρχή των μεταρρυθμιστικών κινημάτων, αρκεί και μόνον η χρηματοδότησις των μεταρρυθμιστών, πράγμα που αν επικρατούσε θα ανκούφιζε πραγματικά τους εβραίους. Και, όλως συμπτωματικώς, οι μεταρρυθμισταί επεκράτησαν.
Πρέπει, έχοντας εμβαθύνει στα παραπάνω, να μελετήσουμε ένα χαρακτηριστικό φαινόμενο, το οποίον καθορίζει τον εβραϊκό τρόπο δράσεως.
Το 1992, «γιορτάσθηκαν» παγκοσμίως, τα 500 έτη του διωγμού των εβραίων απ' την Ισπανία. Στην αρχή της σειράς των άρθρων είδαμε ότι ο διωγμός ήτο καθαρά θρησκευτικός. Πράγματι, όποιος εβαπτίζετο, ΔΕΝ ΕΔΙΩΚΕΤΟ. Οι εβραίοι υπέστησαν τα πάνδεινα για την διατήρηση της πίστεώς των. Έχουμε περιπτώσεις αυτοκτονιών και θυσιών για να αποφύγουν υποχρεωτική αλλαγή πίστεως. Εφθασαν στο σημείο να εξισώνουν τον γενιτσαρισμό των Οθωμανών, με την αρπαγή κάποιων παιδιών εβραϊκών οικογενειών, μόνο στην Πορτογαλία, με σκοπό να γαλουχηθούν χριστιανικά, γιά να τονίσουν την φρίκη του παιδομαζώματος.
Γεγονός είναι ότι εδιώχθησαν αμείλικτα και επεβίωσαν σαν εβραίοι, μόνο χάρις στην ικανότητα της φυλής τους. Χάρις δε στους Νάσι, οι διωγμένοι έβρισκαν δουλειές, μετανάστευαν στην Τουρκία και είχαν παντού στηρίγματα μέσω του πολιτικο-εμπορικού δικτύου του Οίκου Μεντέζ. Ένα μεγάλο μέρος των διωγμένων, είδαμε ότι εγκατεστάθη στην Αμβέρσα. Αργότερα, η Αμβέρσα γίνεται Καλβινικό κέντρο. Επικεφαλής του Καλβινικού κινήματος στις Κάτω Χώρες, με κατάπληξη βλέπουμε να είναι οι κρυφο-εβραίοι.
Ηγέτης είναι κάποιος Μάρκος Περέζ από Σαραγόσσα, του οποίου ο πατέρας, Λούης Περέζ, πρωτοστατούσε εξ αρχής. Γνωρίζουμε σαν ηγετική μορφή τον επίσης κρυφο-εβραίο Μαρτίν Λοπέζ ντε Βιλλανουέβα (θείος του μεγάλου «Γάλλου» λογοτέχνη Μισέλ ντε Μονταίν).
Ο προβληματισμός που προκύπτει αυθόρμητα είναι ότι άν ήθελαν να είναι χριστιανοί θα ζούσαν στην Ισπανία, χωρίς διωγμούς, προπηλακισμούς, εξευτελισμούς, μετακινήσεις, κυνηγητά καί θα κρατούσαν τις περιουσίες τους και δεν θα τολμούσε να τους βλάψη κανείς. Όμως, χρηματοδότησαν αλλά και εστήριξαν με δικούς τους ανθρώπους μία νέα αίρεση-θρησκεία, ΘΥΣΙΑΖΟΝΤΑΣ στον βωμό του εθνικού συμφέροντος κάποιους δικούς τους ανθρώπους.
Δηλαδή, όταν απεφασίσθη ότι το εθνικό συμφέρον επέβαλε την υπέρτατη θυσία, της ΑΠΟΚΟΠΗΣ από τον εβραϊσμό, κάποιοι ΘΥΣΙΑΣΘΗΚΑΝ.
Αυτό είναι εκπληκτικό, και κάνει κάποιον να αναρωτηθή άν οι εβραίοι ξαναδημιούργησαν θρησκείες ή αιρέσεις και στο παρελθόν, ΘΥΣΙΑΖΟΝΤΑΣ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ εφ' όσον το επέβαλε το γενικό εθνικό τους συμφέρον.....
