Του Αντώνη Παντέλη**
Κατά τη ρωμαϊκή αντίληψη, Ρωμαίος πολίτης είναι όποιος υπάγεται στο ρωμαϊκό δίκαιο. Η ελληνική αντίληψη για το ποιος είναι Έλληνας είναι εντελώς διαφορετική. Η αρχαία Ρώμη είναι μία πόλη που κατακτά μόνη της όλο σχεδόν τον αρχαίο κόσμο. Οι ελληνικές πόλεις είναι όμως πολλές και συχνά πολεμούν μεταξύ τους. Την έννοια του Έλληνα τη διαμορφώνει ο κοινός πολιτισμός. Αυτό το διατυπώνει ήδη ο Ισοκράτης στον Πανηγυρικό και από τότε δεν έχει αμφισβητηθεί. Επειδή η Αθήνα είναι τότε το σημαντικότερο κέντρο πολιτισμού, αυτή «έχει κάνει το όνομα των Ελλήνων να μην φαίνεται πια ότι είναι όνομα του γένους αλλά του τρόπου σκέψεως και περισσότερο να αποκαλούνται Έλληνες όσοι μετέχουν στην παίδευση μας παρά όσοι μετέχουν στην κοινή φύση», δηλαδή στο σύνολο των ιδιοτήτων της διάνοιας και της ψυχής («το των Ελλήνων όνομα πεποίηκε μηκέτι του γένους αλλά.....
